Tỷ lệ trong nghệ thuật là mối tương quan giữa hai hay nhiều yếu tố trong một bố cục về mặt kích cỡ, màu sắc, số lượng, mức độ, bối cảnh,…
Khi các yếu tố được đặt vào trong cùng một khung hình với nhau, chúng sẽ tạo ra một mối quan hệ. Mối quan hệ này sẽ hài hòa nếu như có sự liên kết mong muốn xảy ra giữa các yếu tố. Có thể là chúng có kích cỡ phù hợp hoặc phân bố vừa mắt để tạo ra một tỷ lệ đẹp. Tỷ lệ đẹp có thể tăng phần hòa hợp và cân đối trong những vùng khác nhau của toàn thiết kế bố cục.
Trong các tác phẩm nghệ thuật, tỷ lệ thường được dùng để chỉ các mối quan hệ về kích cỡ, cụ thể hơn là mối tương quan giữa kích cỡ của các yếu tố liên quan trong cùng một bố cục. Trong đó, có tương quan về:
- Chiều cao, độ dày và độ sâu giữa các yếu tố
- Diện tích giữa các vùng
- Kích cỡ của một yếu tố với một yếu tố khác
- Khoảng cách giữa các yếu tố
Vấn đề về tỷ lệ thực chất cũng khá khó nhận ra cho đến khi có sự bất hợp lý về tỷ lệ trong bố cục. Khi kích cỡ tương quan giữa hai yếu tố đem lại cảm giác không đúng hoặc mất cân bằng, người ta sẽ gọi là bố cục bị “sai tỷ lệ”. Ví dụ như nếu trong hình có đầu người to hơn thân người, chúng ta sẽ nói rằng hình ảnh đó bị “sai tỷ lệ”.
Có một số cách khác nhau để đạt được tỷ lệ tốt:
1. Đặt các yếu tố tương đồng về một đặc điểm nào đó gần với nhau.
2. Chia các mảng chính phụ trong khung hình, các mảng đều nhau trong cùng một bố cục có thể tạo cảm giác đơn điệu và nhám chán. Tuy nhiên lưu ý không nên tạo ra sự khác biệt quá lớn giữa các vùng để tránh gây mất mối liên hệ giữa chúng và khiến cho bố cục mất sự hòa hợp.
3. Sắp xếp không gian trong khung hình không nên mang hình thức quá toán học. Nên tránh chia bố cục làm đôi hoặc chia làm ba, một mối quan hệ tự nhiên sẽ giúp cho bố cục được sinh động hơn.
4. Tạo sự hòa hợp trong tác phẩm. Sự hòa hợp trong nghệ thuật là cách sắp xếp các hình dáng sao cho điểm tương đồng giữa chúng được đẩy mạnh lên hơn. Nói cách khác, hình dáng của một yếu tố cần phải “khớp” với hình dáng của những yếu tố xung quanh. Các hình dáng trong bố cục nên “vừa” với nhau về mặt vị trí và không gian.
Một số ví dụ sử dụng tỷ lệ tốt trong hội họa
Bức tranh phía trên có cảm quan về tỷ lệ tốt. Nếu không sắp xếp mối tương quan giữa núi và đoàn người bên dưới, người xem sẽ không trải nghiệm được sự hùng vĩ to lớn của dãy núi phía trên.
Tỷ lệ trong bức tranh này đóng vai trò thiết yếu trong việc diễn tả khoảng cách của chiếc tàu trong background.
Một số ví dụ sử dụng hiệu quả sự hòa hợp trong hội họa
Chúng ta thường dễ dàng quan sát được sự hài hòa trong tự nhiên. Mọi múi cam trong bức tranh trên đều dường như “khớp” vào với khung hình.
Trong hình tượng phía trên, chúng ta có thể quan sát được mọi yếu tố bên trong đều ghép nối với nhau để tạo nên một bố cục hài hòa.
Credits:
Trích nguồn bài viết gốc tại: teresabernardart.com
Dịch bởi Học viện Nhiếp ảnh Quảng cáo Chimkudo. Yêu cầu không trích dẫn khi chưa được sự đồng ý.