Khái niệm permaculture xuất phát từ hai từ permanent (lâu dài, vĩnh cửu) và agriculture (nông nghiệp), có nghĩa là “nông nghiệp vĩnh cửu/nông nghiệp bền vững”. Đây được coi là đóng góp to lớn của người Úc để giải quyết những vấn đề thế giới phải đối mặt.
Được công bố lần đầu vào năm 1978, đến nay thuật ngữ permaculture vẫn giữ nguyên bản chất của nó, đó là hình thành lối sống lành mạnh về phương diện sinh thái đối với Trái Đất, với khu vườn, trang trại và cộng đồng chúng ta. Dưới góc độ khoa học, permaculture khiến mỗi người phải suy ngẫm làm thế nào để sử dụng tối thiểu các tài nguyên nhưng vẫn nhận lại nhiều lợi ích, và trên hết là không làm tổn hại đến môi trường.
Không có gì ngạc nhiên khi biết rằng tự nhiên cung cấp mọi nhu cầu của con người. Nếu ta chỉ lấy những gì ta cần và biết quan tâm đến môi trường, thiên nhiên sẽ tiếp tục nuôi dưỡng chúng ta. Nhưng hiện thực thì không như thế. Kể từ khi nông nghiệp được công nghiệp hoá, nạn phá rừng ngày càng gia tăng, cây lương thực bị phun một lượng lớn phân bón hoá học và thuốc trừ sâu. Còn rất nhiều vấn đề nữa và chúng gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng, bao gồm mất cân bằng hệ sinh thái do mở rộng đất canh tác, các chất độc hại trong phân hoá học tăng năng suất, tài nguyên đất bị suy thoái…
Dân số ngày càng tăng, và nếu tiếp tục sử dụng kỹ thuật canh tác này, thì những nguồn cung oxy, ví dụ như rừng Amazon, sẽ sớm bị san phẳng để nhường chỗ cho các trang trại chăn nuôi gia súc. Nếu tiếp tục phá huỷ môi trường như thế này, chúng ta sẽ sớm đối mặt với sự tuyệt chủng của các sinh vật, của hệ sinh thái toàn cầu, và không lâu sau là của con người.
Vì vậy mà permaculture sẽ là bước đi thay đổi tương lai loài người. Permaculture không phải là một kỹ thuật làm vườn tuỳ tiện, đó là một hệ thống các nguyên tắc rất cần thiết để khắc phục những khiếm khuyết của xã hội, là biện pháp giải quyết vấn đề môi trường đang rất cấp bách.
Một trong những cách tốt nhất để thay đổi thế giới chính là bắt đầu từ hành động của loài người.
“Khi nhắc đến đất đai – nơi đã cho con người thức ăn, chốn ở, nước và nguồn năng lượng – chúng ta không thể phớt lờ những hành động để bảo vệ nơi này”.
Permaculture: Một bước tiến bền vững
Permaculture là một tập hợp các nguyên tắc dựa trên các nền văn hoá trên thế giới, được Bill Mollison và David Holmgren hệ thống hoá thành một chiến lược để áp dụng cho môi trường tự nhiên, dù đó chỉ là khoảnh vườn nhỏ hay cả một trang trại lớn. Nói một cách dễ hiểu, thì đó là cách thức sử dụng các nguồn tài nguyên để đem lại lợi ích cho cả con người và môi trường. Điều này yêu cầu chúng ta phải quan sát những chu kỳ tự nhiên diễn ra trong hệ sinh thái và áp dụng vào khu vườn của mình. Quan trọng hơn, chúng ta cần hợp tác với tự nhiên, chứ không phải chống lại chúng.
Bản chất của việc này là sự hợp tác có qua có lại giữa con người với thiên nhiên, với đất đai và chu kỳ của tự nhiên. Con người không nên cố gắng kiểm soát và khai thác đất đai một cách vô tội vạ để phục vụ cho công cuộc công nghiệp hoá. Mollison đã chỉ ra cốt lõi của permaculture, bằng cách đặt câu hỏi về mối quan hệ giữa con người và Trái Đất: “Tôi có thể nhận được gì từ mảnh đất hoặc loài người” hoặc “Con người/tự nhiên sẽ cho đi điều gì nếu tôi hợp tác với họ?” và rất nhiều câu hỏi khác.
Permaculture dựa trên 3 nguyên tắc chính: Earth Care (gìn giữ Trái Đất), Human Care (quan tâm đến loài người) và Fair Share (chia sẻ công bằng).
Earth Care (gìn giữ Trái Đất)
Làm thế nào chúng ta có thể áp dụng nghề làm vườn hoặc nông nghiệp hữu cơ, để duy trì hệ sinh thái và đất đai cho các thế hệ sau này? Đây là câu hỏi mà tất cả chúng ta đều phải tự hỏi lại bản thân. Không phải tất cả mọi người đều có thể có đất đai để trồng trọt, vì thế mà Earth Care tập trung hơn vào những quyết định thường ngày của con người: bộ quần áo mà chúng ta mua, doanh nghiệp mà ta đầu tư vào, và tất cả những thứ khác xung quanh. Ngay cả việc trồng một vài luống rau và cây ăn quả nhỏ tại khu nhà trong thành phố cũng có thể tác động tích cực đến kế hoạch này, bao gồm cả việc nuôi dưỡng sức khoẻ tinh thần của bạn, hoặc giúp ích cho những con ong quanh đó.
Human Care (quan tâm đến loài người)
Muốn permaculture phát triển một cách có hệ thống, thì phải nhắc đến nhận thức về permanent culture (tạm dịch là văn hoá vĩnh cửu). Làm sao chúng ta có thể đạt được nông nghiệp vĩnh cửu nếu thế giới không còn con người? Nguyên tắc Human Care yêu cầu đáp ứng các nhu cầu cơ bản của con người như thực phẩm, nơi ở, giáo dục, công việc và các mối quan hệ xã hội lành mạnh. Human Care đúng đắn là sự quan tâm đến tất cả các thành viên trong cộng đồng loài người, không phân biệt quyền lực, giàu nghèo hay tài năng mỗi người.
Dù ở thành phố hay nông thôn, bằng cách nâng cao ý thức cộng đồng, chúng ta đều có thể nâng cao lợi ích của mình. Ví dụ, không phải ai cũng có thể cải tạo ngôi nhà trở nên thân thiện hơn với môi trường hoặc đủ khả năng để trồng các loại cây, nhưng nếu hợp tác với nhau, cuộc sống của tất cả chúng ta đều sẽ phát triển và ổn định hơn.
Fair Share (chia sẻ công bằng)
Nguyên tắc công bằng này là sự kết hợp hiệu quả giữa chăm sóc Trái Đất và chăm sóc loài người như đã nói phía trên. Loài người phải thừa nhận rằng chỉ có một Trái Đất và đây phải là một ngôi nhà an toàn, bền vững cho chúng ta cũng như tất cả các loài sinh vật trên mảnh đất này. Sẽ là vô ích khi xây dựng một cộng đồng hoặc quốc gia bền vững nếu những người khác phải chịu cảnh sống thiếu nước sạch, ô nhiễm không khí, thiếu thốn thực phẩm, nơi ở, thất nghiệp và các mối liên hệ với xã hội. Permaculture kêu gọi con người khắc phục tình trạng mất cân bằng mà chúng ta đang chứng kiến, khi mà một số quốc gia công nghiệp phát triển đã khai thác vô tội vạ nguồn tài nguyên của Trái Đất, trong khi những quốc gia khác phải chịu cảnh đói nghèo mà không do họ gây ra.
Nguồn gốc của Permaculture
Mollison và Holmgreen đã biến permaculture thành một phong trào lan rộng trên toàn cầu chứ không chỉ với giới chuyên môn trong trường đại học.
Nhìn chung thì permaculture đã có nguồn gốc từ xa xưa, cách xa thời đại của chúng ta. Mollison đã nhận ra điều này, thừa nhận lời dạy của các cộng đồng thổ dân ở Tasmania và các nền văn hoá bản địa trên toàn thế giới, từ đó tìm ra nguồn gốc của permaculture.
Không có mô hình permaculture nào là giống nhau cả
Bạn không thể cut và paste một mô hình permaculture bất kỳ và áp dụng cho khu vườn của mình, vì đặc điểm đất đai ở mỗi vùng rất khác nhau. Việc tích hợp nông nghiệp vĩnh cửu đòi hỏi sự quan sát kiên nhẫn đối với khu vườn của riêng bạn.
Thay vì điều chỉnh môi trường cho phù hợp với ý muốn, việc triển khai một hệ thống permaculture yêu cầu bạn phải phát hiện xem khu đất ấy có những gì và tính toán trước cách thức triển khai.
- Mảnh đất có nhận được nhiều ánh sáng mặt trời hay không?
- Có cần vật để chắn gió để tránh các yếu tố môi trường khắc nghiệt không? (Chẳng hạn như bụi cây lớn)
- Đặc điểm của đất tự nhiên như thế nào?
- Làm sao để cung cấp hệ thống phân bón hữu cơ?
Xây dựng không gian permaculture cho riêng mình
Có thể kết hợp rất nhiều kỹ thuật và hệ thống để áp dụng cho khu vườn permaculture. Một mô hình thông thường được áp dụng là tạo thành các khu vực xung quanh nơi ở của bạn (được gọi là các zone như hình minh hoạ bên dưới). Ví dụ, bạn có thể chia thành khu vực cây cần được chăm sóc nhiều nhất, những cây nên được trồng gần nhà bạn nhất để dễ tiếp cận. Từ đó, bạn phải xem xét xem môi trường xung quanh đó cung cấp cho mình những gì để có thể tận dụng chúng.
Một kỹ thuật khác thường được sử dụng là trồng nhiều loại cây cùng với nhau để chúng cộng sinh, bổ sung cho nhau. Chẳng hạn, người Mỹ bản địa đã tiên phong trồng ngô và đậu hoa đỏ cùng với nhau, cây ngô sẽ làm giàn cho cây đậu leo lên.
“Hãy sử dụng tất cả mọi thứ, đừng lãng phí gì cả, hãy nhận thức tỉnh táo với mọi quyết định của mình”
Tạm kết
Khi áp dụng một mô hình kết hợp các nguyên tắc của hệ sinh thái, bạn sẽ phải đối mặt với việc làm thế nào để quản lý mức độ hiệu quả của mô hình đó. Với permaculture, bạn cần phải tự chủ và ý thức được mình cần khám phá tự nhiên một cách sâu sắc.
Trong một xã hội mà con người đang ngày càng bị phụ thuộc vào các nguồn bên ngoài để tồn tại, thì permaculture chính là giải pháp để khắc phục điều đó.
“I teach self-reliance, the world’s most subversive practice. I teach people how to grow their own food, which is shockingly subversive. So, yes, it’s seditious. But it’s peaceful-sedition.” – Bill Mollison.
Bạn có thể follow một vài tài khoản Instagram bên dưới để hiểu thêm về permaculture:
@theurbannanna
@poppyokotcha
@ecowarriorprincess
@permaculturemagazine
@goodlife_permaculture
Credit
—
Translated from website: urth.co
Bản quyền bài dịch thuộc về Học viện nhiếp ảnh Quảng cáo Chimkudo.
Không được trích dẫn toàn bộ hay một phần khi chưa có sự đồng ý.